Kesarcha kesish nima?

Kesarcha kesish yoki keserva tug’ruq shifokori — akusher-ginekolog chaqaloqni vagina orqali emas, balki onaning qorin bo’shlig’i va bachadonida kesma hosil qilish orqali tug’diradigan amaliyotdir.

Ba’zi shifokorlar buni qorin bo’shlig’i orqali tug’ilish deb ham atashadi. Odatda, kesar kesish usuli ona uchun vaginal tug’ruq xavfli bo’lganda yoki bu bolaga jiddiy zarar yetkazish xavfi tug’ilgandagina o’tkaziladi.

Keserva qachon qilinadi?

Kesarcha kesish o’tkazish quyidagi sabablarga ko’ra tibbiy jihatdan zarur hisoblanadi:

• tug’ruq alomatlari rivojlanmagan holatda;
• ko’p homilali homiladorlikda, masalan, egizak yoki uch egizak bo’lganda;
• homilada favqulodda yoki jiddiy sog’liq muammolari yuzaga kelgan paytda;
• homilada gidrosefaliya yoki miyada ortiqcha suyuqlik mavjud bo’lganda;
• homila holati orqa bilan yoki ko’ndalang holatda bo’lib qolganda;
• bachadon bo’yniga nisbatan homilaning erkin o’tishi uchun hajmining o’ta kattaligi;
• onada vaginal tug’ruq orqali yuqadigan gerpes yoki OIV kabi yuqumli virus bo’lsa;
• onada diabet yoki yuqori qon bosimi kabi murakkab holatlar mavjud bo’lsa;
• onada bachadon kasalligi yoki bachadon bo’ynini to’sib qo’yadigan mioma bo’lsa;
• yo’ldosh yoki kindik tizimchasida anomaliyalar mavjud bo’lsa;
• ona avval ham kesar kesishni boshdan kechirgan bo’lsa.

Xavfli omillar

Kesar kesmasi xavfli omillar bilan birga keladi. Bunda ona duch kelishi mumkin bo’lgan muammolarga quyidagilar kiradi:

• kesma yarasi;
• qon yo’qotish;
• qon quyqalari;
• organlarda shikastlanishlar, shuningdek, ichaklar yoki siydik pufagi;
• dorilarga nisbatan yoki anestetiklarga nisbatan salbiy reaksiyalar;
• kelajakda homiladorlik davri davomida yuzaga kelishi mumkin bo’lgan asoratlar.

Ba’zi ayollar endometritni, bachadon shilliq qavatining yallig’lanish kasalligini boshdan kechirishlari mumkin. Chaqaloqda yuzaga kelishi mumkin bo’lgan xavflarga jarrohlik jarohati va nafas olishdagi qiyinchliklar, masalan, nafasning tezlashishi (taxipnoe) yoki respirator distress sindromi kiradi.

Kesar kesish operatsiyasi

Rejali kesarcha kesish amaliyoti, odatda homiladorlikning 39-haftasidan boshlab amalga oshiriladi.^*

Kesarcha kesishda akusher ona umurtqasidagi orqa miya epidural bo’shlig’idan anesteziya qilinganidan so’ng, qorin va bachadon bo’ylab kesma o’tkazadi. Keserva paytida ona keng tarqalmagan umumiy behushlik holatida bo’ladi.

Kesma odatda 10 dan 20 santimetrgacha (sm) uzunlikda bo’ladi.

Epidural behushlik bilan onaning to’liq hushidan ketmasligiga qaramay, tananing pastki qismi og’riqsiz bo’lib qoladi. Ular tortishish yoki tortishish hissini boshdan kechirishlari mumkin.

Kesish odatda, 10 dan 20 santimetgacha uzunlikda bo’ladi.

Epidural anesteziyada ona to’liq hushidan ketmasligiga qaramay, bunda tananing pastki qismida og’riq sezilmaydi.

Ba’zan akusher ona operatsiya jarayonini ko’rmasligi uchun parda o’rnatadi, chunki bu holat onada og’riqli bo’lmasa-da, uning uchun jarayon qayg’u hissini yuzaga keltirib chiqarishi mumkin. Ba’zi shifoxonalarda shaffof pardalardan foydalanishga ruxsat beriladi. Akusher va akusher-ginekologlar onani operatsiyaning qanday o’tayotganligi haqida xabardor qilib turadilar. Avval kesarva bila tug’gan ayollar keyingi homiladorliklarida vaginal, tabiiy tug’ruq yo’li bilan tug’ishlari mumkin, albatta yuqoridagi sabab omillari mavjud bo’lmagan hollarda.

Qayta tiklanish

Kesarchadan keyin ayol va uning chaqalog’i kasalxonada ko’rsatmaga ko’ra 2-4 kun qolishlari mumkin.

Yangi ona 4-6 hafta davomida kesma joyida og’riq, spazm va qon quyqalar bilan yoki usiz qon ketishini boshdan kechirishi mumkin. Operatsiyani boshidan o’tkazgan har bir ayol uchun bu alomatlarning og’irlik darajasi farq qiladi, ammo vaqt o’tishi bilan holat tezda yaxshilanib borishi kerak.

Shifoxondan so’ng uyda ayollarga jismoniy faoliyatni cheklash tavsiya etiladi. 

Shifokor normal faoliyatni tiklash xavfsiz ekanligini aytmaguncha, odatda operatsiyadan 4-6 haftagacha, og’ir jismoniy mashqlar qilishdan, og’ir narsalarni ko’tarishdan, qinga biron bir narsa qo’yishdan yoki jinsiy aloqa qilishdan qochish maqsadga muvofiqdir.

Keserva operatsiyasidan keyin…

Infeksiya yoki boshqa asoratlarning ilk belgilari sezilishi bilan yoki shubhali bo’lgan har qanday alomatlar haqida shifokorga xabar bering.

Ushbu alomatlar quyidagilarni o’z ichiga olishi mumkin:

• isitma;
• og’riqning kuchayishi;
• vaginal qon ketishining kuchayishi;
• kesma joyida qizarishning kuchayishi;
• jarrohlik kesmasining shishishi;
• qizarish yoki isitma bilan ko’krak og’rig’i;
• yomon hidli ajralma;
• siyish paytida og’riq.

Ushbu maqola Mayoclinic.org, NHS.uk va Medicalnewstoday.com ma’lumotlari asosida «Lalu» jamoasi tomonidan tayyorlandi.